Trong cuộc sống thường nhật việc vay nợ và trả lãi là điều hết sức bình thường, không ai hạn chế hay cấm cản giao dịch này. Tuy nhiên hiện nay một số thành phần đã lợi dụng việc cho vay để thu lãi suất cao hơn so với quy định của pháp luật dẫn đến những hệ lụy hết sức khôn lường cho người đi vay, ảnh hưởng không nhỏ đến trật tự an toàn xã hội.
Điều hết sức đáng nói ở đây là những đối tượng cho vay thường lợi dụng tình cảnh đang khó khăn của người vay hoặc lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người vay để cho vay rồi thu tiền lãi cao hoặc một số đối tượng tinh vi hơn thì sử dụng các thủ đoạn mua bán tài sản trá hình để che dấu hành vi cho vay nặng lãi. Đến kỳ trả nợ nếu các con nợ có dấu hiệu không trả được nợ thì thường bị chủ nợ đe dọa hoặc khủng bố về tinh thần, thậm chí để có thể thu hồi nợ các chủ nợ còn hành hung, gây thương tích, cưỡng đoạt tài sản nếu người vay không trả được nợ.
Theo đó để đảm bảo trật tự an toàn xã hội, Nhà nước đã có những quy định cụ thể và khá nghiêm ngặt về trần lãi suất trong giao dịch dân sự cũng như chế tài xử phạt nếu vi phạm về cho vay lãi.
1. Mức lãi suất
Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 quy định về lãi suất có nêu rõ các bên có thể thỏa thuận về lãi suất vay hoặc không. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, nếu lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 10%/năm của khoản tiền vay.
Do vậy, nếu người cho vay cho con nợ vay và thu lãi cao hơn các mức lãi suất theo quy định nêu trên thì đồng nghĩa với việc người đó đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt bằng các chế tài tương ứng.
2. Chế tài xử phạt hành vi cho vay nặng lãi
Hiện nay có hai chế tài xử phạt đối với người cho vay nặng lãi, bao gồm: Chế tài về hình sự và xử phạt về hành chính.
2.1 Chế tài xử phạt về hình sự
Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 đã quy định về tội cho vạy nặng lãi là chế tài xử phạt đối với các đối tượng vi phạm:
“1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên 155, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Tội cho vay nặng lãi là tội phạm xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế, cụ thể là trật tự trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, do đó đối tượng cho vay sẽ bị xử lý hình sự nếu hành vi cho vay thuộc một trong các trường hợp sau:
+ Cho vay lãi gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự (20%/năm của khoản tiền vay), thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên;
+ Cho vay lãi gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong BLDS, thu lợi bất chính chưa đến 30.000.000 đồng nhưng trước đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi cho vay lãi nặng này hoặc đã bị kết án về tội cho vay lãi nặng, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.
Bên cạnh đó để xử lý người cho vay theo tội cho vay nặng lãi thì cần xem xét thêm về đối tượng cho vay, đối tượng này phải từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.
2.2 Chế tài xử phạt hành chính
Trường hợp người cho vay không đảm bảo một trong các yếu tố cấu thành tội phạm như đã nêu ở trên thì sẽ không thể xử lý người đó về tội cho vay nặng lãi mà chỉ có thể xử lý hành chính về hành vi cho vay nặng lãi.
Theo đó người cho vay nặng lãi sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm cho vay.
Như vậy, nếu một đối tượng thực hiện hành vi cho vay với lãi suất cao hơn lãi suất luật định và thu lợi từ việc cho vay đó thì tùy theo mức độ vi phạm và lần vi phạm mà người cho vay sẽ bị xử phạt hành chính hoặc bị kết tội cho vay nặng lãi nếu đủ yếu tố cấu thành của tội này.
NACI LAW,
Văn phòng Hà Nội: Tầng 6, Khu văn phòng 169 Nguyễn Ngọc Vũ, Cầu Giấy, Hà Nội.
Số điện thoại: +84. 9789 38 505
Văn phòng Hồ Chí Minh: Tầng 4 Lô A Số 974, đường Trường Sa, Phường 12, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
Số điện thoại: +84. 977 305 787
Văn phòng Bắc Giang: Lô 12, liền kề 37, Khu đô thị phía nam thành phố Bắc Giang
Số điện thoại: +84. 8191 81 116
Văn phòng Hàn Quốc: 21-15, Dongnam-ro 9 gil, Songpa-gu, Seoul, Korea
Số điện thoại: 0904 537 525
Cam kết của Naci Law khi thực hiện các dịch vụ pháp lý cho khách hàng:
- Luôn tuân thủ pháp luật Việt Nam và pháp luật Quốc tế.
- Cập nhật, thông báo tiến độ theo giai đoạn cho khách hàng.
- Luôn tìm các phương án để hạn chế tốt nhất các rủi ro và giải quyết tận cùng nếu có các rủi ro phát sinh.
- Hoàn lại chi phí cho khách hàng nếu đã nỗ lực nhưng không thể hoàn thành được công việc.
