Việc lập di chúc ở đâu để được pháp luật công nhận là vấn đề mà nhiều người quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh các tranh chấp thừa kế ngày càng phức tạp. Một bản di chúc hợp pháp không chỉ thể hiện rõ ý nguyện của người để lại tài sản mà còn giúp hạn chế rủi ro pháp lý cho người thừa kế. Cùng Nacilaw tìm hiểu chi tiết quy định mới nhất năm 2025 về địa điểm và hình thức lập di chúc hợp pháp.
1. Lý do cần lập di chúc để định đoạt tài sản
Lập di chúc là hành động thể hiện ý chí của cá nhân nhằm định đoạt tài sản sau khi qua đời. Việc chủ động lập di chúc mang lại nhiều lợi ích thiết thực như:
- Hạn chế tranh chấp giữa con cháu, anh em trong gia đình, đảm bảo quyền lợi rõ ràng cho từng người.
- Thực hiện đúng nguyện vọng cá nhân, chẳng hạn để lại một phần di sản cho thờ cúng hoặc cho người ngoài hàng thừa kế.
- Tự do định đoạt tài sản cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào theo mong muốn, không bị giới hạn trong phạm vi huyết thống.
- Dễ dàng thay đổi hoặc hủy bỏ khi có nhu cầu, không bị ràng buộc như các hình thức tặng cho hay chuyển nhượng.
Lập di chúc là để người có tài sản bảo đảm di nguyện của mình được thực hiện đúng pháp luật.
2. Có những cách nào để lập di chúc?
Theo quy định của pháp luật hiện hành, di chúc có thể được lập theo hai hình thức chính: di chúc miệng và di chúc bằng văn bản.
- Di chúc miệng: Là hình thức người lập di chúc trực tiếp bày tỏ ý chí bằng lời nói trước ít nhất hai người làm chứng. Hình thức này chỉ được chấp nhận trong tình huống khẩn cấp, khi tính mạng bị đe dọa và không thể lập bằng văn bản.
- Di chúc bằng văn bản: Là hình thức phổ biến, có thể do người lập tự viết, tự đánh máy hoặc nhờ người khác soạn thảo. Trường hợp này có thể có hoặc không có người làm chứng, công chứng, chứng thực tùy theo hoàn cảnh và yêu cầu của người lập.
3. Lập di chúc miệng ở đâu thì được coi là hợp pháp?
Pháp luật không quy định cụ thể lập di chúc miệng ở đâu, nhưng để được coi là hợp pháp, hình thức này phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
- Người lập di chúc đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng và không thể lập di chúc bằng văn bản.
- Có ít nhất hai người làm chứng chứng kiến việc thể hiện ý chí cuối cùng.
- Ngay sau khi lập, những người làm chứng phải ghi chép lại di chúc và ký tên hoặc điểm chỉ.
- Trong vòng 05 ngày làm việc, văn bản ghi lại lời di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền.
- Nếu sau 03 tháng, người lập di chúc vẫn còn sống và minh mẫn, thì di chúc miệng tự động bị hủy bỏ.
Như vậy, di chúc miệng hợp pháp không phụ thuộc vào địa điểm mà phụ thuộc vào tình huống khẩn cấp và việc tuân thủ quy định về thời hạn, người làm chứng, và thủ tục xác nhận.
4. Lập di chúc bằng văn bản tại đâu?
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hiện nay có 04 loại di chúc bằng văn bản được pháp luật công nhận, gồm:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
- Di chúc bằng văn bản có công chứng
- Di chúc bằng văn bản có chứng thực
Mỗi hình thức có những yêu cầu riêng về cách lập và địa điểm thực hiện, cụ thể như sau:
Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng
Với hình thức này, người lập di chúc tự mình viết và ký tên hoặc điểm chỉ vào bản di chúc. Vì được viết trực tiếp bằng tay nên di chúc thể hiện trọn vẹn ý chí và nguyện vọng cá nhân, không cần có người chứng kiến.
Ưu điểm của loại di chúc này là bảo mật cao, người lập có thể chủ động thể hiện mong muốn của mình mà không bị tác động từ người khác. Di chúc chỉ cần đảm bảo về hình thức và nội dung hợp pháp, có thể lập tại bất kỳ địa điểm nào mà người lập mong muốn - ở nhà, nơi làm việc hoặc bất kỳ không gian riêng tư nào.
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng
Trường hợp người lập không thể tự viết hoặc muốn nhờ người khác đánh máy hoặc soạn thảo giúp, di chúc phải có ít nhất hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ trước mặt những người làm chứng, sau đó người làm chứng ký xác nhận vào văn bản để đảm bảo tính khách quan, trung thực.
Giống như di chúc không có người làm chứng, loại di chúc này không bị giới hạn về địa điểm lập. Người lập có thể lựa chọn bất kỳ nơi nào thuận tiện miễn là bảo đảm sự minh bạch và tự nguyện trong quá trình lập di chúc.
Di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực
Pháp luật cho phép người lập di chúc yêu cầu công chứng hoặc chứng thực nếu muốn tăng tính pháp lý cho văn bản.
- Công chứng di chúc được thực hiện tại Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng do công chứng viên thực hiện.
- Chứng thực di chúc được tiến hành tại Ủy ban nhân dân cấp xã.
Dù không bắt buộc, nhưng công chứng hoặc chứng thực giúp đảm bảo tính xác thực và hiệu lực pháp lý của di chúc. Đối với những trường hợp đặc biệt như người bị hạn chế thể chất hoặc không biết chữ, việc công chứng hoặc chứng thực là yêu cầu bắt buộc.
Di chúc bắt buộc phải có công chứng hoặc chứng thực
Theo khoản 3 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, những người không thể tự viết do hạn chế thể chất hoặc không biết chữ phải nhờ người làm chứng lập di chúc bằng văn bản, sau đó văn bản này phải được công chứng hoặc chứng thực để có hiệu lực pháp lý.
Cụ thể:
- Người làm chứng giúp ghi chép lại ý chí của người lập di chúc.
- Di chúc sau đó được công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã.
Có 04 loại di chúc bằng văn bản được pháp luật công nhận
5. Các trường hợp đặc biệt lập di chúc có giá trị như công chứng, chứng thực
Pháp luật cũng công nhận một số trường hợp đặc biệt, trong đó di chúc có giá trị tương đương với di chúc công chứng hoặc chứng thực, bao gồm:
- Quân nhân tại ngũ: Có thể lập di chúc và được xác nhận bởi thủ trưởng đơn vị từ cấp đội trở lên.
- Người trên tàu biển hoặc máy bay: Được chỉ huy phương tiện xác nhận di chúc khi chưa thể cập bến hoặc hạ cánh.
- Người đang điều trị tại bệnh viện: Có thể xin xác nhận của người phụ trách bệnh viện hoặc cơ sở y tế.
- Công dân Việt Nam ở nước ngoài: Có thể lập di chúc tại cơ quan lãnh sự hoặc đại diện ngoại giao Việt Nam tại nước sở tại.
- Người đang bị tạm giữ, tạm giam: Di chúc được lập có xác nhận của người phụ trách cơ sở giam giữ hoặc cơ sở giáo dục, chữa bệnh.
Hiểu rõ lập di chúc ở đâu và trong điều kiện nào là hợp pháp sẽ giúp người dân chủ động hơn trong việc định đoạt tài sản, đồng thời tránh được tranh chấp sau này. Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hoặc hỗ trợ lập di chúc hợp pháp, hãy liên hệ Nacilaw - đơn vị tư vấn pháp lý uy tín, đồng hành cùng bạn trong mọi vấn đề về thừa kế và di chúc.
Thông tin liên hệ Nacilaw:
- Địa chỉ: Tầng 04, Toà nhà Stellar Garden, số 35 Lê Văn Thiêm, Phường Thanh Xuân, thành phố Hà Nội
- Hotline: 097.893.8505
- Email: info@nacilaw.com
- Website: https://nacilaw.com/
