Tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp ngày càng trở nên phổ biến trong hoạt động kinh doanh, đặc biệt khi các doanh nghiệp cần bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và chống lại việc sao chép thiết kế. Hiểu rõ quy định pháp lý và quy trình giải quyết tranh chấp sẽ giúp doanh nghiệp chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Hãy cùng Nacilaw tìm hiểu kĩ hơn trong bài viết này nhé.
1. Tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp là gì?
Theo Luật Sở hữu trí tuệ, kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này. Để được bảo hộ, kiểu dáng công nghiệp phải đáp ứng các điều kiện về tính mới, tính sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp theo quy định tại Điều 63 Luật Sở hữu trí tuệ.
Tranh chấp kiểu dáng công nghiệp xảy ra khi có hai hoặc nhiều bên mâu thuẫn về quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng một kiểu dáng công nghiệp cụ thể. Các tranh chấp này thường phát sinh khi một bên cho rằng kiểu dáng của sản phẩm của mình bị bên khác sao chép hoặc làm giả, gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của họ.
Tranh chấp kiểu dáng công nghiệp có các đặc điểm sau:
- Tính chất kỹ thuật: Việc đánh giá sự tương đồng giữa các kiểu dáng đòi hỏi kiến thức chuyên môn về thiết kế và kỹ thuật.
- Tính chủ quan: Đánh giá "khác biệt đáng kể" theo Luật Sở hữu trí tuệ có thể mang tính chủ quan, phụ thuộc vào quan điểm của người có hiểu biết trung bình về lĩnh vực tương ứng.
- Phạm vi bảo hộ: Tranh chấp thường xoay quanh việc xác định phạm vi bảo hộ của kiểu dáng đã đăng ký và so sánh với kiểu dáng bị cho là vi phạm.
2. Các nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp kiểu dáng công nghiệp
Không đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp
Nhiều doanh nghiệp không đăng ký bảo hộ kiểu dáng của mình, dẫn đến việc không có cơ sở pháp lý để bảo vệ quyền lợi khi bị vi phạm. Theo Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, quyền sở hữu công nghiệp đối với kiểu dáng công nghiệp được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Hiểu lầm về khái niệm "thay đổi chi tiết nhỏ"
Nhiều người cho rằng chỉ cần thay đổi một vài chi tiết nhỏ so với kiểu dáng đã đăng ký là có thể tránh được vi phạm. Tuy nhiên, hai kiểu dáng công nghiệp không được coi là khác biệt đáng kể với nhau nếu chỉ khác biệt về những đặc điểm tạo dáng không dễ dàng nhận biết, ghi nhớ và không thể dùng để phân biệt tổng thể hai kiểu dáng công nghiệp đó.
Sao chép và làm giả các thiết kế nổi tiếng
Kiểu dáng, thiết kế của các thương hiệu nổi tiếng thường bị sao chép, làm giả để đưa ra thị trường, gây ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu và lợi ích người tiêu dùng. Điều này tạo ra những tranh chấp phức tạp về việc xác định hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Thiếu bằng chứng về quá trình sáng tạo
Nhiều doanh nghiệp không lưu giữ đầy đủ các bằng chứng về quá trình sáng tạo và đăng ký bảo hộ kiểu dáng, gây khó khăn trong việc chứng minh quyền sở hữu khi xảy ra tranh chấp. Theo Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, 2022), nguyên đơn phải chứng minh mình là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ bằng các chứng cứ hợp pháp.
Thủ tục đăng ký phức tạp và tốn kém
Thủ tục đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp tại nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, khá phức tạp và tốn kém thời gian. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa e ngại không muốn đăng ký bảo hộ, tạo cơ hội cho các hành vi vi phạm.
Sự phát triển của công nghệ
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ sản xuất và thiết kế tạo điều kiện thuận lợi cho việc sao chép và làm giả kiểu dáng một cách nhanh chóng và tinh vi. Các phần mềm thiết kế đồ họa ngày càng hiện đại giúp việc sao chép một kiểu dáng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
3. Quy trình giải quyết tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp
- Thương lượng trực tiếp giữa các bên
Các bên tranh chấp kiểu dáng công nghiệp có thể tự thỏa thuận với nhau thông qua thương lượng trực tiếp. Đây là phương pháp đơn giản, tiết kiệm chi phí và thời gian nhất để giải quyết tranh chấp.
- Giải quyết tại cơ quan hành chính
Chủ sở hữu kiểu dáng công nghiệp có thể gửi Đơn yêu cầu xử lý vi phạm tới Cục Sở hữu trí tuệ để xử lý bằng biện pháp hành chính. Theo Nghị định số 99/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp, trong 10 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận đơn, cơ quan chức năng cần tiến hành xem xét đơn yêu cầu xử lý xâm phạm và các chứng cứ kèm theo. Quy trình xử lý hành chính:
- Tiếp nhận và xem xét đơn: Cơ quan chức năng kiểm tra tính hợp lệ của đơn và các chứng cứ kèm theo.
- Thông báo kết quả: Nếu đơn đáp ứng yêu cầu, cơ quan chức năng sẽ thông báo cho cá nhân, tổ chức yêu cầu xử lý vi phạm về thủ tục và biện pháp xử lý.
- Điều tra và xác minh: Trong quá trình xem xét xử lý đơn, cơ quan chức năng có thể yêu cầu bên bị cho là vi phạm cung cấp thông tin, chứng cứ, giải trình; yêu cầu Cục Sở hữu trí tuệ cho ý kiến chuyên môn hoặc trưng cầu giám định để xác định yếu tố vi phạm.
- Ra quyết định xử phạt: Nếu hành vi vi phạm được xác định, cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị phạt tiền; đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc tiêu hủy hàng hóa, phương tiện vi phạm.
- Giải quyết tại tòa án
Căn cứ Khoản 2 Điều 30, khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, tranh chấp kiểu dáng công nghiệp vì mục đích lợi nhuận là tranh chấp về kinh doanh thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết sơ thẩm tại tòa án nhân dân cấp tỉnh.
Các biện pháp dân sự có thể áp dụng theo Luật Sở hữu trí tuệ bao gồm:
- Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm
- Buộc xin lỗi, cải chính công khai
- Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự
- Buộc bồi thường thiệt hại
Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Bồi thường thiệt hại theo Luật Sở hữu trí tuệ quy định như sau:
- Thiệt hại vật chất: Tổng thiệt hại vật chất cộng với khoản lợi nhuận mà bị đơn đã thu được, hoặc giá chuyển giao quyền sử dụng, hoặc mức bồi thường do Tòa án ấn định không quá 500 triệu đồng.
- Thiệt hại tinh thần: Trong giới hạn từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng.
- Chi phí luật sư: Thanh toán chi phí hợp lý để thuê luật sư.
Biện pháp khẩn cấp tạm thời
Theo Điều 206 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong các trường hợp:
- Đang có nguy cơ xảy ra thiệt hại không thể khắc phục được
- Hàng hóa bị nghi ngờ xâm phạm quyền hoặc chứng cứ có nguy cơ bị tẩu tán hoặc tiêu hủy
Các biện pháp khẩn cấp tạm thời theo Điều 207:
- Thu giữ
- Kê biên
- Niêm phong; cấm thay đổi hiện trạng; cấm di chuyển
- Cấm chuyển dịch quyền sở hữu
4. Ví dụ thực tiễn về tranh chấp kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam
4.1. Bản án số 01/2019/KDTM-PT
Cấp xét xử: Phúc thẩm
Cơ quan xét xử: Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh
Nội dung tranh chấp: Công ty Đ được cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu "Asano, hình" số 107919 ngày 25/8/2008 cho các hàng hóa Nhóm 07, 09, 11. Năm 2015, Công ty Đ phát hiện Công ty Cổ phần Điện tử A Việt Nam sử dụng nhãn hiệu ASANZO với kiểu dáng, mẫu mã nhãn hiệu giống với nhãn hiệu mà Công ty Đ đã được đăng ký bảo hộ.
Kết quả giải quyết: Tòa án chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn, buộc Công ty A Việt Nam:
Chấm dứt hành vi xâm phạm, cụ thể là chấm dứt việc sử dụng nhãn hiệu "Asanzo, hình" trên website, biển hiệu, xe tải và các sản phẩm thuộc nhóm 7, 9, 11
Xóa bỏ nhãn hiệu "Asanzo, hình" đã dán trên toàn bộ sản phẩm đang lưu hành trên lãnh thổ Việt Nam
4.2. Bản án số 01/2018/KDTM-ST
Cấp xét xử: Sơ thẩm
Cơ quan xét xử: Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên
Nội dung tranh chấp: Tranh chấp về kiểu dáng xe máy điện, trong đó kiểu dáng xe máy điện của bị đơn không khác biệt đáng kể với kiểu dáng xe được bảo hộ của nguyên đơn ở hầu hết các chi tiết xét về tổng thể. Đặc biệt, yếm xe và yên xe trong kiểu dáng xe của bị đơn được thiết kế tương tự với thiết kế kiểu dáng xe đang được bảo hộ của nguyên đơn.
Kết quả giải quyết: Tòa án buộc công ty cổ phần E Việt Nam:
Chấm dứt việc sử dụng kiểu dáng công nghiệp XE MÁY và các nhãn hiệu "P2", "V", "P và hình" của Công ty P được bảo hộ
Bồi thường cho Công ty P tiền thuê luật sư là 200.000.000 đồng
4.3. Bản án số 60/2020/KDTM-PT
Cấp xét xử: Phúc thẩm
Cơ quan xét xử: Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh
Vấn đề tranh chấp: Về chi phí thuê luật sư, bị đơn không đồng ý vì khi nhập khẩu hàng, bị đơn hoàn toàn không nhận được thư thông báo hoặc thư cảnh báo về hàng giả từ phía nguyên đơn, vì vậy bị đơn hoàn toàn không biết về hành vi vi phạm của mình cho đến khi có quyết định xử phạt hành chính.
Bài học rút ra: Các vụ án này cho thấy tầm quan trọng của việc đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp và việc theo dõi, giám sát thị trường để phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm. Đồng thời, việc thông báo trước cho các bên có khả năng vi phạm cũng được tòa án xem xét khi quyết định mức bồi thường.
5. Dịch vụ đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp tại NaciLaw - Phòng ngừa tranh chấp
Để tránh gặp phải tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp, việc đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp ngay từ đầu là giải pháp hiệu quả nhất. NaciLaw cung cấp dịch vụ đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp toàn diện với quy trình chuyên nghiệp và đảm bảo.
Quy trình dịch vụ đăng ký kiểu dáng công nghiệp tại NaciLaw
- Tư vấn và đánh giá thông tin sơ bộ: Đánh giá khả năng đăng ký và tính khả thi của kiểu dáng công nghiệp
- Tra cứu kiểu dáng công nghiệp: Kiểm tra các kiểu dáng tương tự đã được đăng ký để tránh trùng lặp
- Soạn thảo hồ sơ đăng ký: Chuẩn bị đầy đủ tài liệu theo đúng quy định của Cục Sở hữu trí tuệ
- Đại diện nộp đơn: Thay mặt khách hàng nộp đơn đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ
- Theo dõi và xử lý: Thường xuyên theo dõi việc đăng ký và thực hiện các công việc bổ sung theo yêu cầu của Cục SHTT, trao đổi với thẩm định viên về tình trạng đơn
- Báo cáo tiến độ: Báo cáo tình hình thực hiện công việc cho khách hàng theo từng thời điểm có bước tiến triển đáng kể
- Hoàn tất thủ tục: Đại diện cho khách hàng tiến hành tất cả các thủ tục đến khi nhận được Giấy Chứng nhận đăng ký kiểu dáng công nghiệp
Lợi ích khi sử dụng dịch vụ của NaciLaw
- Đội ngũ chuyên môn cao: Luật sư và chuyên gia có kinh nghiệm dày dạn trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
- Quy trình chuyên nghiệp: Đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật và tối ưu hóa thời gian xử lý
- Tư vấn toàn diện: Hỗ trợ từ khâu đánh giá ban đầu đến hoàn tất thủ tục đăng ký
- Theo dõi sát sao: Cập nhật thường xuyên tình trạng hồ sơ và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh
Việc đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp không chỉ giúp doanh nghiệp tránh được các tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh và bảo vệ tài sản trí tuệ một cách hiệu quả. NaciLaw cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ.
Thông tin liên hệ
Địa chỉ: Tầng 04, Toà nhà Stellar Garden, số 35 Lê Văn Thiêm, Phường Thanh Xuân, thành phố Hà Nội
Hotline: 097.893.8505
Website: https://nacilaw.com/
