Với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế và hoạt động thương mại, vấn đề vi phạm kiểu dáng công nghiệp đang trở thành mối quan tâm lớn của các doanh nghiệp. NaciLaw, với vai trò là đơn vị tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, nhấn mạnh rằng việc hiểu rõ quy định về xử lý vi phạm, quy trình thực hiện và các biện pháp phòng tránh sẽ giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời giảm thiểu những rủi ro pháp lý không đáng có.
1. Vi phạm kiểu dáng công nghiệp là gì?
Theo Luật Sở hữu trí tuệ, kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng đường nét, hình khối, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này. Để được bảo hộ, kiểu dáng công nghiệp phải đáp ứng các điều kiện cơ bản là có tính mới, có tính sáng tạo và có khả năng áp dụng công nghiệp.
Yếu tố xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp được quy định tại khoản 1 Điều 76 Nghị định 65/2023/NĐ-CP như sau: "Yếu tố xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp là sản phẩm hoặc bộ phận để lắp ráp thành sản phẩm phức hợp mà hình dáng bên ngoài không khác biệt đáng kể với kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ."
Căn cứ để xác định yếu tố xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp là phạm vi bảo hộ kiểu dáng công nghiệp được xác định theo Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp, quyết định chấp nhận bảo hộ kiểu dáng công nghiệp đăng ký quốc tế hoặc bản trích lục Sổ đăng ký quốc gia về sở hữu công nghiệp.
Các hành vi bị coi là xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp bao gồm:
- Sử dụng kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ hoặc kiểu dáng công nghiệp không khác biệt đáng kể với kiểu dáng đó trong thời hạn hiệu lực của văn bằng bảo hộ mà không được phép của chủ sở hữu
- Sử dụng kiểu dáng công nghiệp mà không trả tiền đền bù theo quy định về quyền tạm thời
Xem thêm: So sánh nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp theo luật SHTT
2. Quy trình xử lý vi phạm kiểu dáng công nghiệp
Khi phát hiện có hành vi vi phạm kiểu dáng công nghiệp, chủ sở hữu quyền cần tiến hành theo quy trình được quy định rõ ràng để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.
Bước 1: Thu thập thông tin về hành vi xâm phạm kiểu dáng công nghiệp
Đây là bước quan trọng nhằm xác định đối tượng xâm phạm kiểu dáng công nghiệp là ai, hình thức xâm phạm như thế nào, địa chỉ bên xâm phạm ở đâu. Từ những thông tin này, chủ sở hữu quyền sẽ có phương án xử lý hành vi xâm phạm tối ưu nhất.
Việc điều tra thu thập bằng chứng cần đảm bảo tính chính xác và đầy đủ, bao gồm:
- Thông tin về đối tượng vi phạm (tên, địa chỉ, loại hình kinh doanh)
- Hình thức và mức độ vi phạm (sao chép, bắt chước, sản xuất, kinh doanh)
- Bằng chứng vi phạm (ảnh chụp, video, mẫu sản phẩm)
- Thông tin về thời gian, địa điểm vi phạm
Bước 2: Nộp hồ sơ giám định hành vi xâm phạm
Mục đích của việc giám định tại Viện khoa học sở hữu trí tuệ là để tra cứu, xác định việc bị xâm phạm, đạo nhái từ những người có chuyên môn. Từ đó có cơ sở chắc chắn để buộc tội người vi phạm và chứng cứ để các cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ việc.
Kết quả giám định sẽ làm rõ:
- Mức độ tương đồng giữa kiểu dáng được bảo hộ và sản phẩm bị tố vi phạm
- Đánh giá về sự khác biệt đáng kể theo tiêu chuẩn pháp lý
- Kết luận về việc có hay không có hành vi xâm phạm
Bước 3: Gửi thư khuyến cáo tới bên vi phạm
Trước khi yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết, nên thương lượng trước để tìm ra cách giải quyết hiệu quả cho cả hai bên. Thư khuyến cáo cần nêu rõ:
- Quyền sở hữu hợp pháp đối với kiểu dáng công nghiệp
- Hành vi vi phạm cụ thể của bên kia
- Yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm
- Thời hạn để bên vi phạm phản hồi
- Hậu quả pháp lý nếu không tuân thủ
Bước 4: Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm xâm phạm kiểu dáng
Nếu không thể thương lượng được, lúc này cần yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Các cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm kiểu dáng công nghiệp bao gồm:
- Cơ quan Thanh tra Khoa học và Công nghệ
- Cơ quan Quản lý thị trường
- Cơ quan Hải quan
- Cơ quan công an
- Ủy ban nhân dân cấp huyện
Xem thêm: So sánh sáng chế và kiểu dáng công nghiệp chi tiết nhất
3. Nội dung chi tiết đơn yêu cầu xử lý xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp
Căn cứ khoản 1 Điều 89 Nghị định 65/2023/NĐ-CP, đơn yêu cầu xử lý xâm phạm quyền đối với kiểu dáng công nghiệp phải có các nội dung chủ yếu sau đây:
Thông tin cơ bản về đơn
- Ngày, tháng, năm làm đơn yêu cầu
- Tên cơ quan nhận đơn yêu cầu
Thông tin về người yêu cầu xử lý
- Tên, địa chỉ của người yêu cầu xử lý xâm phạm
- Họ tên người đại diện (nếu yêu cầu được thực hiện thông qua người đại diện)
Thông tin về bên vi phạm
- Tên, địa chỉ của người xâm phạm
- Tên, địa chỉ của người bị nghi ngờ là người xâm phạm trong trường hợp yêu cầu tạm dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu bị nghi ngờ xâm phạm
Thông tin về các bên liên quan
- Tên, địa chỉ của tổ chức, cá nhân có quyền, lợi ích liên quan (nếu có)
- Tên, địa chỉ của người làm chứng (nếu có)
Thông tin về quyền bị xâm phạm: Thông tin tóm tắt về quyền sở hữu công nghiệp bị xâm phạm: loại quyền, căn cứ phát sinh quyền, tóm tắt về đối tượng quyền
Mô tả hành vi vi phạm: ngày, tháng, năm và nơi xảy ra xâm phạm, mô tả vắn tắt về sản phẩm xâm phạm, hành vi xâm phạm và các thông tin khác (nếu có)
Yêu cầu xử lý: Nội dung yêu cầu áp dụng biện pháp xử lý xâm phạm
Tài liệu kèm theo
- Danh mục các tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn
- Chữ ký của người làm đơn và đóng dấu (nếu có)
Lưu ý, đơn yêu cầu xử lý xâm phạm phải có các tài liệu, chứng cứ kèm theo nhằm chứng minh yêu cầu đó. Tài liệu, chứng cứ chứng minh phải phù hợp với quy định tại Điều 90 Nghị định 65/2023/NĐ-CP.
Xem thêm: Quy định và cách giải quyết tranh chấp về kiểu dáng công nghiệp
4. Ví dụ thực tiễn về xử lý vi phạm kiểu dáng công nghiệp
Bản án về tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ số 01/2018/KDTM-ST của Toà án nhân dân tỉnh Hưng Yên là một minh chứng điển hình cho việc xử lý vi phạm kiểu dáng công nghiệp.
Trong vụ án này, Tòa án đã kết luận: "Kiểu dáng xe máy điện của bị đơn không khác biệt đáng kể với kiểu dáng xe được bảo hộ của nguyên đơn ở hầu hết các chi tiết xét về tổng thể. Đặc biệt bên cạnh sự khác biệt không đáng kể ở các đặc điểm truyền thống trong ngành sản xuất xe hai bánh, yếm xe và yên xe trong kiểu dáng xe của bị đơn được thiết kế tương tự với yếm xe và yên xe trong thiết kế kiểu dáng xe đang được bảo hộ của nguyên đơn."
Tòa án cũng nhận định: "Việc bị đơn thiết kế kiểu dáng xe không khác biệt đáng kể với các chi tiết dễ nhận biết, ghi nhớ và có khả năng phân biệt cao trong kiểu dáng của Nguyên đơn đã thể hiện ý đồ của bị đơn trong việc sao chép, sử dụng cả đặc điểm truyền thống và đặc điểm mới trong KDCN đã được bảo hộ của nguyên đơn."
Về kết quả xử lý, tòa án đã buộc Công ty cổ phần E Việt Nam chấm dứt việc sử dụng kiểu dáng công nghiệp XE MÁY và các nhãn hiệu của Công ty P được bảo hộ Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp số 20652. Đồng thời, buộc Công ty E phải bồi thường cho Công ty P tiền thuê luật sư là 200.000.000 đồng.
Xem thêm: Bảng phân loại quốc tế về kiểu dáng công nghiệp chi tiết 2025
5. Cách phòng tránh vi phạm kiểu dáng công nghiệp
Đối với doanh nghiệp muốn bảo vệ quyền lợi
Doanh nghiệp cần nộp đơn đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp ngay khi có thiết kế mới. Đơn cần đảm bảo thiết kế đáp ứng các điều kiện bảo hộ theo Điều 63 Luật Sở hữu trí tuệ 2005. Việc ký hợp đồng bảo mật với nhân viên, đối tác, hạn chế việc công bố kiểu dáng trước khi có văn bằng bảo hộ.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần giám sát hoạt động của đối thủ cạnh tranh, phát hiện sớm các hành vi sao chép, bắt chước.
Đối với doanh nghiệp muốn tránh vi phạm
Doanh nghiệp cần kiểm tra cơ sở dữ liệu kiểu dáng công nghiệp đã được bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ, so sánh thiết kế của mình với các kiểu dáng đã đăng ký. Các thiết kế cần mới, không dựa trên kiểu dáng đã có,ghi chép quá trình thiết kế để chứng minh tính độc lập.
Nếu có vấn đề, doanh nghiệp cần nhờ luật sư chuyên ngành sở hữu trí tuệ đánh giá rủi ro hoặc xin ý kiến chuyên gia trước khi đưa sản phẩm ra thị trường.
6. Câu hỏi thường gặp về vi phạm kiểu dáng công nghiệp
1. Làm sao để biết sản phẩm của mình có đang vi phạm kiểu dáng công nghiệp không?
Để xác định sản phẩm có vi phạm hay không, doanh nghiệp cần tiến hành tra cứu kiểu dáng đã được bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ, so sánh với sản phẩm của mình về hình dạng, đường nét, tỷ lệ, và khả năng gây nhầm lẫn với kiểu dáng đã đăng ký.
2. Cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm xâm phạm kiểu dáng là cơ quan nào?
Về thẩm quyền xử lý vi phạm, hiện nay các cơ quan có thẩm quyền bao gồm:
- Cơ quan Thanh tra Khoa học và Công nghệ
- Cơ quan Quản lý thị trường
- Cơ quan Hải quan
- Cơ quan công an
- Ủy ban nhân dân cấp huyện
3. Mức phạt đối với hành vi xâm phạm kiểu dáng công nghiệp là bao nhiêu?
Tùy theo mức độ vi phạm, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính (phạt tiền, tịch thu tang vật), buộc chấm dứt hành vi vi phạm hoặc bị kiện ra tòa yêu cầu bồi thường dân sự. Mức phạt cụ thể sẽ được xác định theo quy định hiện hành và mức độ thiệt hại gây ra.
Việc nắm rõ quy định về vi phạm kiểu dáng công nghiệp và quy trình xử lý là vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt hiện nay. NaciLaw với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi và tuân thủ quy định pháp luật về kiểu dáng công nghiệp.
Xem thêm: Mẫu tờ khai đăng ký kiểu dáng công nghiệp mới nhất 2025
Thông tin liên hệ NaciLaw
- Địa chỉ: Tầng 04, Toà nhà Stellar Garden, số 35 Lê Văn Thiêm, Phường Thanh Xuân, thành phố Hà Nội
- Hotline: 097.893.8505
- Website: https://nacilaw.com/
